Περισσότερα από 6 δισ. ευρώ έχουν χάσει τα ασφαλιστικά ταμεία από τη μη διαχείριση της περιουσίας τους, με τον τελευταίο ασφαλιστικό νόμο που έθετε συγκεκριμένους επενδυτικούς κανόνες να παραμένει ανενεργός, ένα χρόνο μετά από την ψήφισή του. Τα αποθεματικά των ασφαλιστικών οργανισμών υπολογίζονται σε περίπου 25 δισ. ευρώ, ποσό που θεωρείται "ασήμαντο", εάν αναλογιστεί κανείς ότι οι αναλογιστικές υποχρεώσεις των ταμείων, σε βάθος 30 ετών, ξεπερνούν τα 300 δισ. ευρώ. Ακόμη κι αυτά όμως, όταν δεν ρευστοποιούνται ώστε να καλύψουν τις ανάγκες των ταμείων για καταβολή συντάξεων, παραμένουν αναξιοποίητα και κυρίως απροστάτευτα στη δίνη που βρίσκονται οι αγορές.
Με την περσινή ασφαλιστική μεταρρύθμιση θεσμοθετήθηκαν τρεις πυλώνες διαχείρισης των αποθεματικών, για όλα τα ασφαλιστικά ταμεία: η Τράπεζα της Ελλάδος, υπεύθυνη για το σύνολο των ομολόγων, η ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ για τις μετοχικές αξίες και η ΑΕΔΑΚ των ασφαλιστικών οργανισμών για τα αμοιβαία κεφάλαια. Οι τρεις αυτοί οργανισμοί θα έπρεπε να είναι υπεύθυνοι για το σύνολο της περιουσίας των ταμείων. Μέχρι σήμερα, όμως, δεν έχει γίνει καμία κίνηση από την πλευρά των διοικήσεων των ασφαλιστικών οργανισμών, με αποτέλεσμα η περιουσία να χάνεται.
Σε μια περίοδο που τόσο οι μετοχές όσο και τα ομόλογα πλήττονται, η περιουσία των φορέων κοινωνικής ασφάλισης μειώνεται σημαντικά, ενώ η κακή οικονομική κατάσταση έχει υποχρεώσει κάποια ταμεία να προχωρήσουν σε αυτή τη συγκυρία, σε ρευστοποιήσεις τίτλων, για να καλύψουν συνταξιοδοτικές δαπάνες.
Χαρακτηριστικά, ο ΟΑΕΕ αναγκάστηκε λόγω και της περικοπής της κρατικής επιχορήγησης να ρευστοποιήσει το 2010 δύο ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, συνολικής αξίας 40 εκατ. ευρώ προκειμένου να καλύψει τρέχουσες οικονομικές υποχρεώσεις, ενώ το ΙΚΑ πληρώνει μέρος των συντάξεων με ρέπος 42 ημερών ύψους άνω του 1 δισ. ευρώ, τα οποία ανακυκλώνονται συνεχώς με επιτόκιο από 3,4% έως 3,7%. Στα χαρτοφυλάκια των ταμείων βρίσκονται και τα τοξικά ομόλογα τα οποία ούτε διαπραγματεύονται, αλλά ούτε η Τράπεζα της Ελλάδος είναι σε θέση να ορίσει ποια είναι η σημερινή τους αξία ώστε να εκτιμηθεί η ζημιά.
Σύμφωνα με στοιχεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής (ΠΟΠΟΚΠ), η αποτίμηση στις 31/12/2010 της κινητής περιουσίας για το σύνολο των φορέων κοινωνικής ασφάλισης ήταν 26,513 δισ. ευρώ, ενώ 660 εκατ ευρώ κατείχαν οι υπόλοιποι φορείς (ΝΑΤ, ΜΤΠΥ, ΜΤΣ, ΟΙΚΟΣ ΝΑΥΤΟΥ, ΜΤΑ κλπ).
Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, σήμερα, τα αποθεματικά δεν ξεπερνούν τα 25 δισ. με τις απώλειες της κινητής περιουσίας των ταμείων να φθάνουν τα 6 δισ. ευρώ, τα τελευταία δύο χρόνια. Η αποτίμηση της ακίνητης περιουσίας με ημερομηνία 31/12/2010 και με βάση τις αντικειμενικές τιμές ήταν 1,286 δισ. ευρώ.
Τις τελευταίες ημέρες που τα ασφαλιστικά ταμεία εμπλέκονται στη συζήτηση για την επιμήκυνση των ομολόγων που λήγουν, ο ρόλος της Τράπεζας της Ελλάδος στη διαχείριση του ομολογιακού χαρτοφυλακίου, αναμένεται σημαντικός. Σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας Γιώργο Κουτρουμάνη, τα ταμεία θα πράξουν αυτό που θα αποφασίσουν οι διοικήσεις τους, τουλάχιστον για το χαρτοφυλάκιο ομολόγων, ύψους 8,3 δισ. ευρώ. Σε περίπου 16 δισ. ευρώ υπολογίζεται η αξία των ομολόγων των ταμείων, τη διαχείριση των οποίων έχει η Τράπεζα της Ελλάδος, μέσω του ειδικού κεφαλαίου.
Να σημειωθεί, πως η απελθούσα υπουργός Εργασίας Λούκα Κατσέλη είχε αφήσει αιχμές ως προς το ρόλο της Κεντρικής Τράπεζας στη διαχείριση των αποθεματικών, χαρακτηρίζοντας το επιτόκιο του ειδικού κεφαλαίου «ληστρικό» και είχε προαναγγείλει την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου.
Όσον αφορά στις μετοχές, ο νόμος Λοβέρδου – Κουτρουμάνη, δίνει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ, την εταιρεία που δημιουργήθηκε για να διαχειριστεί το ειδικό κεφάλαιο του ΤΑΠ-ΟΤΕ και πλέον, έχει περάσει στη δικαιοδοσία του ΙΚΑ. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η ΕΔΕΚΤ αποτελεί το κεντρικό συμβουλευτικό όργανο των ασφαλιστικών ταμείων ενώ υπάρχει πρόβλεψη μέσω της υπογραφής συμβάσεων, να αναλάβει και τη διαχείριση του συνόλου των μετοχών, όλων των ταμείων. Μέχρι σήμερα, κανένα ταμείο δεν έχει ζητήσει την επαγγελματική συμβολή της εταιρείας, ως προς τις νέες επενδύσεις, ενώ ούτε οι μετοχές έχουν μεταβιβαστεί στην εταιρεία, καθώς δεν έχουν υπογραφεί οι σχετικές συμβάσεις.
Έτσι, η ΕΔΕΚΤ εξακολουθεί να διαχειρίζεται το ειδικό κεφάλαιο. Μάλιστα, εκμεταλλευόμενη τη δυνατότητα που ο ιδρυτικός νόμος της δίνει, στο πλαίσιο διασποράς κινδύνου, έχει επενδύσει σημαντικό μέρος του κεφαλαίου στο εξωτερικό κι έχει πετύχει αποδόσεις πολύ κοντά σε αυτές των υπόλοιπων μεγάλων ασφαλιστικών οργανισμών.
